Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο ΕΑ 10470.Ο βασιλιά Άι εκτελεί το τυπικό της τελετής πάνω στον Τουταγχαμών που απεικονίζεται ως Όσιρις. Τάφος του Τουταγχαμών. Θήβες.
Θεωρείτο από τις σημαντικότερες αιγυπτιακές τελετουργίες. Στα αρχαία Αιγυπτιακά ονομαζόταν ουέπετ-ερ ή ουέν-ερ «άνοιγμα του στόματος», και απέβλεπε στη μαγική ανάνηψη των λατρευτικών αγαλμάτων θεών, βασιλιάδων ή απλών υπηκόων. Εκτελείτο, αρχικώς, μπροστά από την ανθρωπόμορφη σαρκοφάγο με τη μούμια του νεκρού και μετά το πέρας της ταφής καθημερινά, με αποδέκτη το νεκρικό άγαλμα.
Μία από τις αρχαιότερες καταγραφές της τελετής συναντάται στην επωδή 30b των Πυραμιδικών Κειμένων και προέρχεται από τον ταφικό θάλαμο της πυραμίδας Ούνας:
Ω Βασιλιά Όσιρι! Ανοίγω το στόμα σου για σένα με τη σιδερένια λεπίδα (n Trwy) της Άνω Αιγύπτου (και) τη σιδερένια λεπίδα της Κάτω Αιγύπτου.
Οι λεπίδες νετσερούι κατά το Μέσο και Νέο Βασίλειο αντικαταστάθηκαν από ένα ειδικό εργαλείο που έφερε διπλή λεπίδα, ονομαζόταν πέσσεσ-κεφ και χρησιμοποιείτο για να στηριχθεί το κάτω μέρος του σαγονιού της μούμιας κατά τη συμβολική διάνοιξη του στόματος από τον ιερουργό. Της τελετής προίσταντο οι θεοί Ώρος, Φθα και Θωθ. Οι δύο πρώτοι χειρίζονταν τα εργαλεία για το άνοιγμα του στόματος, ενώ ο Θωθ είχε αναλάβει την αναζωογόνηση της καρδιάς, με σκοπό να θυμάται ο νεκρός αυτά που έχουν περιπέσει στη λήθη και να μπορεί να απολαμβάνει τα προσφερόμενα αγαθά. Στη συνέχεια ακολουθούσε ο κατάλογος των προσφερόμενων αγαθών για την άλλη ζωή.
Κατά τη διάρκεια του Νέου Βασιλείου, διαμορφώθηκαν δύο ξεχωριστές παραδόσεις. Η πρώτη παράδοση, που καταγράφηκε στην επωδή 23 της Βίβλου των Νεκρών, συνέχιζε την παράδοση του Μέσου Βασιλείου με τη μεσολάβηση της θεικής δύναμης στην εκτέλεση της τελετής. Η επωδή ανέφερε χαρακτηριστικα:
Το στόμα μου ανοίγει από τον Φθα και οτιδήποτε βρίσκεται στο στόμα μου ελευθερώνεται από τον τοπικό μου θεό. Ο Θωθ συμμετέχει εξοπλισμένος με μαγεία (χεκά). Τα δεσμά του Σηθ, τα οποία περιόριζαν το στόμα μου, έχουν λυθεί. Ο θεός Ατούμ τα έχει εξορκίσει και έχει αποτρέψει τους περιορισμούς του Σηθ. Το στόμα μου είναι ανοικτό, το στόμα μου έχει χωριστεί από τη σιδερένια λεπίδα του, με την οποία ανοίγει το στόμα των θεών. Είμαι η Σέκχμετ, και στέκομαι πίσω από Εκείνη που είναι ο δυνατός άνεμος του ουρανού! Είμαι ο Μέγας Ωρίων που κατοικεί στις ψυχές της Ηλιούπολης. Όσον αφορά τις μαγικές επωδές (χεκάου) που θα απαγγελθούν εναντίον μου, οι θεοί θα ξεσηκωθούν κατά αυτού, ακόμα και ολόκληρη η Εννεάδα.
Η δεύτερη παράδοση ακολούθησε εκείνη των Πυραμιδικών Κειμένων, διαφέροντας μόνο στους σκοπούς και τις εμπλεκόμενες θεότητες. Η διαδικασία αποτελείτο από 75 επεισόδια και τιτλοφορείτο ως «Τελετή Ανοίγματος του Στόματος για το Άγαλμα του Νεκρού στο Χουτ-Νεμπου». Οι συγγενείς του νεκρού τοποθετούσαν την ανθρωπόμορφη σαρκοφάγο με τη μούμια κατακόρυφα, πάνω σε σωρό από καθαρή άμμο, μπροστά από την είσοδο του τάφου. Μετά τις απαραίτητες σπονδές και τους εξαγνισμούς, ο αρχιερέας (σεμ-νέτσερ) άνοιγε το στόμα της μούμιας με ειδικά εργαλεία (σμίλη, σκεπάρνι, πέσσεσ-κεφ κ.ά.), με σκοπό να επαναφέρει συμβολικά τις αισθήσεις του νεκρού και να εμφυσήσει θεική πνοή στο νεκρό σώμα. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβανόταν τρεις φορές, χρησιμοποιώντας διαφορετικά εργαλεία κάθε φορά, εναλλασσόμενη με θυσίες ζώων και σπονδές. Η τελετή ολοκληρωνόταν με την απαγγελία υμνολογιών προς τους θεούς και την τελική απόθεση του νεκρού στον τάφο.
Απόσπασμα από Παναγιώτης Η. Μ. Κουσούλης, Αναζητώντας την Αιώνια Ζωή. Θάνατος και Ταρίχευση στην Αρχαία Αίγυπτο, Εκδόσεις Αρχέτυπο, Αθήνα 2004, σελ. 185-89. [Σημ. το κείμενο περιέχει πλήρεις βιβλιογραφικές αναφορές που δεν αναφέρονται εδώ για λόγους οικονομίας].
An abbreviated version of the Edfu ritual for the dedication of a temple was a combination of the Rite of Opening the Mouth and the daily temple ritual,which in essentials were practically identical rites.The statues of Horus and the co templar divinities were first purified by libation and censing and by the presentation of pellets of natron and incense for purifying their mouths.Then the mouths and eyes of the statues were "opened"by manipulations with a variety of instruments.there followed an elaborate toilet:the statues were anointed and arrayed with the head cloth,the four prescribed coloured cloths and the appropriate insignia.after the toilet,a repast was laid before the statues.In the Opening of the Mouth and the Daily Ritual this meal ends the ceremonies but in the dedication ceremony at Edfu it is followed by a second Opening of the Mouth.It appears that at this point the priests visited each hall and chapel in the temple,censed and asperged it,and "opened the mouths" of the reliefs.The result of this final act was that not only the statues ,but the entire temple its reliefs and its furnishing became alive and active.The divinities could now become immanent at will in their figures appearing in the reliefs,while the inanimate objects depicted therein became the actual equivalents of what they represented-food,vessels,floral offerings and the like.The dedication ceremony was repeated annualy so that year by year the temple was re-consecrated and its life renewed.
ΑπάντησηΔιαγραφή"Worships and Festivals in an Egyptian Temple"
H.W.FAIRMAN
Bulletin of the john Rylands Library Vol.37,No 1,September ,1954